Gayrimenkul alım-satım sürecinde sıkça duyulan kavramlardan biri "piyasa değeri". Ancak bir mülkün gerçek değerini belirlemek, sadece çevredeki ilanlara göz atmakla olacak kadar basit bir iş değildir. Her taşınmaz; konumu, fiziksel durumu, hukuki yapısı ve hatta sunum şekliyle bile farklı değerlendirilir. Peki, bir gayrimenkulün değeri gerçekte nasıl hesaplanır?
Bir mülkün değerindeki en önemli etkenlerden biri konumdur. Şehir merkezi, ulaşım ağlarına yakınlık, okul, hastane ve alışveriş noktalarına olan mesafe gibi kriterler değeri doğrudan etkiler. Ancak aynı mahallede, birbirine 50 metre mesafede iki dairenin bile değeri ciddi şekilde farklı olabilir. Neden mi? Kat planı, cephesi, yapı kalitesi ve yaş gibi görünmeyen ama etkili birçok detaydan dolayı.
Değerleme sürecinde emsal analizleri önemli bir yer tutar. Ancak emsalleri incelerken dikkat edilmesi gereken birkaç kritik nokta vardır:
Satışa çıkma tarihi (eski ilanlar yanıltıcı olabilir)
Gerçekleşen satış fiyatı mı yoksa ilan fiyatı mı?
Brüt/net m² farkı
İlanlardaki pazarlama dili ve sunum kalitesi
Bu verilerin her biri, mülkün piyasa değerini etkiler. Bu nedenle yalnızca "komşumun dairesi 7 milyona satılmış" demek çoğu zaman yanıltıcı olabilir.
Binanın yaşı, yapı tekniği, deprem yönetmeliğine uygunluk, asansör, otopark gibi sosyal donatılar değeri etkileyen faktörlerdir. Ayrıca tapudaki cins durumu, kat irtifakı/kat mülkiyeti olup olmadığı gibi teknik detaylar hem değer üzerinde hem de banka kredisiyle satışta önemli rol oynar.
Yatırım amaçlı mülklerde, kira getirisi önemli bir değerdir. Brüt kira çarpanı, mülkün satış fiyatının yıllık kira gelirine bölünmesiyle bulunur. Bu oran bölgeden bölgeye değişir. Ancak unutulmamalı ki kira çarpanı sadece bir gösterge olup, gelecekteki değer artış potansiyeli gibi başka kriterlerle birlikte değerlendirilmelidir.
Bir mülkün değerini hesaplamak, yalnızca sayıların değil; tecrübenin, yerel bilginin ve teknik analizlerin birleşimidir. Bu yazıda değeri etkileyen birçok önemli noktayı paylaştık. Ancak her gayrimenkul, kendine özgü bir karakter taşır. Bu nedenle bazen görünmeyen bir detay, tüm tabloyu değiştirebilir.
İşte bu yüzden, "değer" kelimesi sadece rakam değil; aynı zamanda bakış açısıdır.